«Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ
αμοραλισμός κορυφώνεται κατά την προεκλογική κινητοποίηση των κομματικών
μηχανισμών. Τα πάντα είναι θεμιτά για τον εγκλωβισμό των πολιτών: η δημαγωγία,
η πανουργία, ο δόλος, η απάτη. Οι ηγετικές ομάδες εφαρμόζουν πάντοτε έναν
ειδεχθέστατο κώδικα συμπεριφοράς. Από το 1855 τα «πολιτικά τζάκια» – μερικές οικογένειες που δημιούργησαν κομματική
πελατεία – κερδίζουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με δύο μεθόδους. Τη
ρουσφετολογία κατά την περίοδο που νέμονται την εξουσία, τη βία και τη νοθεία
κατά την εκλογική αναμέτρηση. Η νίκη, ιδία μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1946-1949 κερδιζόταν – κυρίως στην ύπαιθρο – με
τον στρατό, τον χωροφύλακα και τις παρακρατικές οργανώσεις.
Για τη δημιουργία εκλογικής
πελατείας χρειάζεται άφθονο χρήμα. Οι «πολιτευόμενοι»
των κομμάτων εξουσίας το αντλούν από το δημόσιο ταμείο, οι εκτός εξουσίας από
τα αποκτηθέντα κατά τη θητεία τους στη διαχείριση των κοινών, οι νεότευκτοι από
την προσωπική περιουσία τους – όταν πρόκειται για οικονομικούς παράγοντες που
επιδιώκουν δια μέσου της πολιτικής να επαυξήσουν την περιουσία τους.
Κι αν υπάρχουν έντιμοι και
ανιδιοτελείς πολίτες που φιλοδοξούν να ασχοληθούν με τα κοινά και να υπερασπισθούν
το δίκαιο και τη νομιμότητα εξουδετερώνονται από τους φαύλους ή παρασύρονται
στο τέλμα. Γιατί, όπως παρατηρεί ο Πλάτων,
ο χρηστός πολίτης όχι μόνο δεν βλέπει Θεού πρόσωπο με την ηθική του ακεραιότητα
αλλά και απομονώνεται. Όλοι γύρω του, οικείοι και γνώριμοι, γίνονται εχθροί του
αν αρνηθεί να προσφέρει παράνομες εκδουλεύσεις. Αντίθετα οι διεφθαρμένοι
περιβάλλονται μόνο από φίλους[1].
Γενικά οι ολίγοι
εξαχρειωμένοι πολιτικοί της εποχής μας θυμίζουν τον δημαγωγό που στιγματίζει ο
Αθηναίος ρήτορας Ανδοκίδης. «Μας κολακεύει όλους μαζί και μας φτύνει
έναν-ένα χωριστά»[2].
Οι «προεκλογικοί αγώνες» υπήρξαν πάντοτε αποθέωση της υποκρισίας, του
ψεύδους και της απάτης. Πριν δύο περίπου χιλιετίες, ο Κικέρων, υποψήφιος ύπατος, παίρνει μια μακροσκελή επιστολή από τον
αδερφό του Κουίντο – κρατικό
αξιωματούχο – με συμβουλές για την τακτική που πρέπει να ακολουθήσει και ποιές
μεθόδους να επιστρατεύσει κατά την προεκλογική εκστρατεία[3].
Πανουργίες, τεχνάσματα, διπλοπροσωπία, παραπλάνηση, σκηνοθεσίες,
διαβουκόληση, αγυρτεία, δελεασμοί, υπουλότητα, θεατρινισμοί, μυθολογήματα.
Ακριβώς όπως και στις σύγχρονες «δημοκρατίες».
Ο Κουίντος Κικέρων υποδεικνύει στον αδερφό του τελεσφόρους τρόπους
ψηφοθηρίας. Όλα τα μέσα είναι θεμιτά και επιβεβλημένα. Και πρώτα-πρώτα να καλέσει
όλους όσους έχουν κάποια υποχρέωση απέναντί του να δείξουν τώρα την ευγνωμοσύνη
τους. Να τους πείσει πως αυτός είναι πάντοτε άνθρωπος της εξουσίας, πως
βρίσκεται στο πλευρό των μεγάλων και των ισχυρών και το κυριότερο πως ουδέποτε
αποζήτησε τις συμπάθειες του φτωχολαού – της πλέμπας.
Πώς πρέπει να συμπεριφέρεται
στους προπαγανδιστές του; «Προσπάθησε να
τους πείσεις ότι είσαι πρόθυμος να ικανοποιήσεις τις αξιώσεις τους. Αλλά να
τους δώσεις να καταλάβουν πως θα παρακολουθείς προσεχτικά τη δράση τους και ότι
θα αξιολογήσεις στο τέλος την προσφορά τους».
Δεν έχουν καμιά θέση οι
ενδοιασμοί, οι ηθικολογίες και οι αμφιταλαντεύσεις. «Μπορείς κατά την προεκλογική εκστρατεία να κάνεις χωρίς ντροπή ό,τι
δεν θα έκανες ποτέ στην καθημερινή ζωή, να επιδιώκεις την φιλία ανθρώπων που
άλλοτε θα θεωρούσες αναξιοπρέπεια». Σε προεκλογική περίοδο όλα
επιτρέπονται. Αν δεν έχεις πάρε-δώσε με κάθε λογής ανθρώπους, είσαι
υποψήφιος για κλάματα, ένα τίποτα.
Πρέπει να επιλέγει σε κάθε
περιοχή τους κατάλληλους πράκτορες – διαφημιστές. «Να τους μιλήσεις προσωπικά, να τους δέσεις με την υπόθεσή σου, έτσι
που ν’ αγωνιστούν για σένα σαν να είναι οι ίδιοι υποψήφιοι». Τον
συμβουλεύει να προσέχει τις δημόσιες εμφανίσεις του. Να συνοδεύεται πάντοτε από
ανθρώπους όλων των τάξεων, αξιωμάτων και ηλικιών. Και το σπίτι ανοιχτό μέρα
νύχτα. Να κουβεντιάζει φιλικά με όλους, να δείχνει ενδιαφέρον για καθένα
χωριστά, έτσι που να νοιώθουν πως τους προσέχει και τους ξεχωρίζει.
Ευγένεια και ευπροσηγορία
προς τους ψηφοφόρους. Αλλά δεν αρκούν αυτά. Χρειάζεται και κολακεία – blanditia. «Στην καθημερινή ζωή μπορεί αυτό να φαίνεται άθλιο και εξευτελιστικό,
αλλά για τον υποψήφιο είναι απαραίτητο». Πρέπει να μεταμορφώνεται
ανάλογα με τις περιστάσεις. «Να
προσαρμόζεις το ύφος, τη φυσιογνωμία, τα λόγια σου στη σκέψη και τα αισθήματα
των γύρω σου».
Οι δημόσιες εμφανίσεις του
πρέπει να είναι επιβλητικές και πομπώδεις, να έχουν λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια
και λαϊκό χρώμα. Κι ας μη λησμονεί ότι βρισκόμαστε στη Ρώμη. Πόλη γεμάτες
παγίδες, όπου βασιλεύει η απάτη και η κάθε λογής αχρειότητα, όπου πρέπει να
αντιμετωπίσεις την αυθάδεια, την προσβλητική αλαζονεία, την κακοήθεια, την
καταφρόνηση, τον απεχθή χαρακτήρα και την ενοχλητική συμπεριφορά τόσων
ανθρώπων.
[1]
εκ δε του δημοσίου μηδέν ωφελείσθαι δια το δίκαιον είναι, προς δε τούτοις
απέχθεσθαι τοις τε οικείοις και τοις γνωρίμοις, όταν μηδέν εθέλη αυτοίς
υπηρετείν παρά το δίκαιον.
Τω δε αδίκω πάντα τούτων ταναντία υπάρχει
(Πολιτεία, 343e).
[2]
ώστε διατετέλεκεν αθρόους μεν ημάς κολακεύων, ένα δ’ έκαστον προπηλακίζων (Κατά Αλκιβιάδου, 16).
[3]
Comentariolum petitionis.
Εγχειρίδιο προεκλογικής εκστρατείας Έκδ. Les Belles Letters, Paris 1969, Αλληλογραφία, τ, Α΄, ΧΙΙ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου