Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΚΡΩΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥΣΗΜΑΝΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ  ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΑΣΤΟΣ

1.             Αστός είναι ο κάτοικος της πόλης κυρίως ο κάτοικος των συγχρόνων μεγαλουπόλεων.

2.             Κατά τον Μεσαίωνα αστός ήταν αυτός που ανήκε στη μεσαία τάξη των εμπόρων, των ναυτικών, των ελεύθερων επαγγελματιών κλπ.

3.             Αυτός που σύμφωνα με την Μαρξιστική ορολογία, ανήκει στην αστική τάξη, στο κοινωνικό στρώμα που κατέχει τα μέσα παραγωγής και χρησιμοποιεί εξαρτημένη μισθωτική εργασία.

ΑΣΤΙΣΜΟΣ

Είναι η ιδεολογία της αστικής τάξης.

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΣ

Είναι ο μισθωτός εργάτης, που δεν έχει δικά του μέσα παραγωγής και που το εισόδημά του προέρχεται αποκλειστικά από την πώληση της εργατικής του δύναμης. Κατά τον Μαρξισμό το καπιταλιστικό σύστημα εκμεταλλεύεται τους προλεταρίους.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Αστοί είναι οι κάτοικοι των πόλεων, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι έχουν ενστερνιστεί έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής, αυτόν της πόλης. Στον Μεσαίωνα ονομάζονταν αστοί (λατινικά burgenses, γαλλικά bourgeois) αρχικά οι κάτοικοι των οχυρωμένων αστικών οικισμών (γαλλ. bourg, γερμ. burg, ιταλ. borgo) που συγκροτούσαν τις μεσαιωνικές πόλεις. Από την εποχή αυτή έχουν μείνει τα τοπωνύμια πολλών σύγχρονων πόλεων, όπως Strasbourg (Στρασβούργο) στη Γαλλία, Hamburg (Αμβούργο) στη Γερμανία κλπ. Ο πληθυσμός αυτών των οικισμών απαρτιζόταν κυρίως από άτομα που ασχολούνταν με τις τέχνες, τη βιομηχανική παραγωγή, το εμπόριο και τα ελεύθερα επαγγέλματα.

Ο αστός διακρινόταν κοινωνικά από τον ευγενή, καθώς ο τελευταίος δεν ασκούσε τέχνη. Η διάκριση αυτή στερούσε από τον αστό το δικαίωμα να φέρει όπλα, αποκλειστικό προνόμιο των ευγενών, οι οποίοι αποτελούσαν τη στρατιωτική κάστα της φεουδαρχικής κοινωνίας.

Ο αστός διακρινόταν όχι μόνο από τον ευγενή, αλλά και από τον άνθρωπο του λαού. Πρέπει να σημειωθεί ότι όσοι δεν ανήκαν στην τάξη των ευγενών δεν ήταν οπωσδήποτε αστοί. Όσο η αστική ζωή αναπτυσσόταν στις κοινότητες (communes) και στις μεσαιωνικές πόλεις, τόσο περισσότερο διαφοροποιούνταν οι ποικίλες κοινωνικές κατηγορίες και οι αστοί ως τάξη έτειναν να ταυτιστούν με τα κοινωνικά στρώματα των κατοίκων της πόλης, τα οποία κατείχαν μια υψηλότερη κοινωνική θέση και απέκτησαν το δικαίωμα να καταλαμβάνουν δημόσια αξιώματα, μετέχοντας ενεργά στη διαχείριση των υποθέσεων της πόλης.

Στη Γαλλία, ειδικότερα, ο όρος bourgeoisie δήλωνε τα εύπορα κοινωνικά στρώματα των πόλεων, τα οποία στη Φλωρεντία αποκαλούνταν (σε αντιπαράθεση με τον όχλο) ο παχύς λαός. Γενικά, ο όρος αστός έφερε δύο όψεις: η μία ήταν στραμμένη προς την τάξη των ευγενών και η άλλη προς τα λαϊκά στρώματα. Έτσι, ο αστός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο κάτοικος της πόλης με πλήρη δικαιώματα, ο οποίος επιδιδόταν εναλλάξ στην επαγγελματική του δραστηριότητα και στη διαχείριση των κοινών. Το σπίτι του αντανακλούσε την ευμάρεια ή τον πλούτο που κατόρθωσε να αποκτήσει, ο τρόπος ζωής του ήταν αξιοπρεπής και δεν στερείτο ανέσεων. Όσο η τάξη των αστών αποκτούσε μεγαλύτερη σημασία στην κοινωνία και όσο μειωνόταν η επιρροή των ευγενών, η αντίθεση μεταξύ αστών και ευγενών έπαιρνε διαφορετικό χαρακτήρα από αυτόν που είχε αρχικά.

Ο αστός, με τη συνετή διαχείριση του σπιτιού και της περιουσίας του και την υποδειγματική οικογενειακή ζωή, άρχισε να φαίνεται σε πολλούς ανώτερος από τον ευγενή, καθώς οι τελευταίοι ήταν συχνά χρεοκοπημένοι, σπάταλοι και άσωτοι. Χαρακτηριστικό της εξασθένησης του γοήτρου των ευγενών υπήρξε επίσης το γεγονός ότι ένας τίτλος ευγενείας δεν ήταν πια τόσο δύσκολο ν’ αποκτηθεί, αφού έγινε πολύ εύκολα προσιτός για το βαλάντιό του.

Η Γαλλική επανάσταση ολοκλήρωσε αυτή τη μακροχρόνια διαδικασία της αλλαγής, η οποία συνεπαγόταν την αύξηση του κοινωνικού και πολιτικού γοήτρου της αστικής τάξης. Αυτή η Τρίτη τάξη κατάργησε τα φεουδαρχικά δικαιώματα και προνόμια με τη δύναμη του πλούτου της και την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας άρχισε ολόκληρη διαδικασία θεσμικών μεταρρυθμίσεων, ακόμα και των κοινωνικών σχέσεων. Η Γαλλία της επαναστατικής και ναπολεόντειας περιόδου, αλλά και των χρόνων παλινόρθωσης της μοναρχίας (1830-1848) αποτελούσε ήδη κοινωνικά αυτό που ονομάζεται αστική κοινωνία και αστικό κράτος, μέσα στα οποία η τάξη των αστών κρατούσε την εξουσία και έδινε τον τόνο στην πολιτική ζωή, επιβάλλοντας τις δικές της αρχές και συνήθειες.

Η μεταβίβαση των εξουσιών και της πολιτικοκοινωνικής υπεροχής από τις προνομιούχες τάξεις στην αστική είναι ένα ιστορικό γεγονός το οποίο, με διάφορες μορφές, λιγότερο κλασσικές και ευκρινείς απ’ ό,τι στη Γαλλία, εμφανίστηκε σε διάφορες εποχές σε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά κράτη. Στην Αγγλία του 17^ου αιώνα, η αστική τάξη, η οποία είχε ήδη στα χέρια της την οικονομική ισχύ, επαναστάτησε το 1640 και το 1688, συγκυριαρχώντας με την τάξη των ευγενών στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας. Στη Βόρεια Αμερική, η ανεξαρτησία των πρώτων αγγλικών αποικιών από την μητρόπολη σήμανε στο τέλος του 18^ου αιώνα, τη γέννηση ενός μεγάλου έθνους των ΗΠΑ, το οποίο είχε εξαρχής σαφώς αστικό χαρακτήρα επρόκειτο, άλλωστε, για μια χώρα όπου δεν υπήρχαν παραδόσεις και κατάλοιπα φεουδαρχίας.

Στη Γερμανία και στην Ιταλία, η άνοδος της αστικής τάξης συνέπεσε με την πραγματοποίηση της εθνικής ενότητας. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα στην οποία η μετάβαση της κοινωνίας από το παλιό καθεστώς στην αστική κοινωνία έγινε με τρόπο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κλασσικός, παραμένει η Γαλλία. Δεν είναι παράξενο ότι σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες ο ακριβής όρος που καθορίζει τον αστισμό, ως κοινωνική κατάσταση, είναι ο γαλλικός bourgeoisie (ελλ. παραφθορά μπουρζουαζία. Οι αστοί καλούνται μπουρζουάδες).

Με τη Γαλλική επανάσταση έλαβε τέλος ο κοινωνικός ανταγωνισμός μεταξύ των αστών ως τάξης και των ευγενών. Έκτοτε οι αστοί ζυμώθηκαν σε νέες κοινωνικές εξελίξεις.

Η ΑΛΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ

Σήμερα, το θέμα «Αστός – Αστισμός» στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή έχει πάρει άλλες διαστάσεις, αφού ο Αστός με την έννοια του ανθρώπου, είναι το άτομο που θεμελιώνει την ύπαρξή του στην επιδίωξη του προσωπικού του οφέλους, το οποίο αντιλαμβάνεται σαν υλικό κυριότατα οικονομικό αγαθό. Τα κίνητρα που ωθούν τους ανθρώπους σε διάφορες δραστηριότητες είναι πολλά και ποικίλα. Όταν όμως, το άτομο υπακούει στο κίνητρο των υλικών αναγκών, στο κίνητρο του κέρδους και στοχεύει με τις ενέργειες που καταβάλλει να καλύψει αυτές τις ανάγκες, τότε, με τη σύγχρονη έννοια του όρου χαρακτηρίζεται ως αστός.

Ο αστός είναι ο κατ’ εξοχήν άνθρωπος της ύλης, είναι άπληστος και αχόρταγος, γι’ αυτό την κάλυψη των αναγκών του δεν την βλέπει να σταματά στο απαραίτητο όριο, στο μέτρο και όχι στην υπερβολή. Πολλαπλασιάζει τις ανάγκες του στο άπειρο, περνά τη ζωή του κυνηγώντας τις υλικές μόνον ανάγκες, είναι δέσμιος και δούλος του πάθους, της έντονης επιθυμίας για πλουτισμό. Ο πλουτισμός προσφέρει στον «άνθρωπο αστό» αισθήματα ασφαλείας μεγάλης χρονικής διάρκειας, δυνατότητα άσκησης επιρροής και επιβολής και συναίσθημα υπεροχής έναντι των άλλων.

Επί πλέον, ο πλούτος επιτρέπει στον αστό την επίδειξη, η οποία ικανοποιεί την ματαιόδοξη, υπερβολική και παθολογική εγωπάθειά του. Τον παρέχει ακόμη, την ψευδή και αντίθετη προς την πραγματικότητα αντίληψη, δηλαδή την ψευδαίσθηση της αθανασίας, ότι θα εξακολουθεί να υπάρχει και μετά θάνατον, αφού θ’ αφήσει πίσω του ένα μεγάλο έργο σε διάφορες μορφές (επιχειρήσεις, ακίνητα, ιδρύματα, βραβεία, υποτροφίες με το όνομά του) και κληρονόμους. Με την πιο πάνω περιγραφή: Αστός είναι ο κάθε μορφής κεφαλαιοκράτης.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΟΥ ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΗΣ ΥΛΗΣ

1.             Είναι γνωστό ότι ο Αστός, με την έννοια του ανθρώπου της ύλης, υπήρχεν ανέκαθεν, όμως δεν ασκούσε έλεγχο, δεν κυριαρχούσε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, διότι δεν ήταν, με τα δεδομένα των τότε εποχών, ιερέας, ευγενής, σοφός, μάγος, διανοούμενος, πολεμιστής. Ο ρόλος του Αστού στην προ του Διαφωτισμού χρονική περίοδο ήταν κατώτερος και ανάλογη μέχρι και περιφρονητέα ήταν η θέση του στην κοινωνία και την πολιτεία.

2.             Κατά την ιστορική διαδρομή υπήρξαν σποραδικές περιπτώσεις που ο Αστός, αποκτώντας μεγάλο πλούτο και οικονομική δύναμη επέβαλλε την κυριαρχική παρουσία του και επεβλήθη οικονομικά και κοινωνικά. Αυτό συνέβη στη Φοινίκη, στην Καρχηδόνα και στην Ρώμη της παρακμής. Στις περιπτώσεις της Φοινίκης και της Καρχηδόνας, ο Αστός δεν δημιούργησε πνευματικό πολιτισμό και στην περίπτωση της Ρώμης ο Αστός συνετέλεσε στην αποσύνθεση και υπονόμευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, με αποτέλεσμα την πτώση της.

3.             Ο Αστός για ένα μικρό χρονικό διάστημα, επεκράτησε και στην Αθήνα και θεωρείται υπαίτιος για όλες τις αρνητικές, αξιοκατάκριτες, αξιόμεμπτες και άνομες πράξεις, όπως: Η υποδούλωση των λαών, οι σφαγές και γενοκτονίες σε βάρος άλλων Ελλήνων, ο Πελοποννησιακός πόλεμος, διωγμοί κατά των ανθρώπων του πνεύματος.

Η κυριαρχία του Αστού στην πόλη – κράτος «Αθήνα» συνέπεσε με μια περίοδο μεγάλης πνευματικής άνθησης και έξαρσης της ηθικής και του πνεύματος. Αυτή η ακμή όμως, δεν γεννήθηκε από τον Αστό, αλλά σαν οργανική αντίδραση, εχθρική στον άκρατο υλισμό του, την ποιότητά του και στο αναξιοκρατικό πολιτικό του σύστημα. Όλες οι μεγάλες πνευματικές, καλλιτεχνικές, πολιτικές και στρατιωτικές μορφές (φιλόσοφοι, ρήτορες, σοφιστές, κωμωδιογράφοι) των κλασσικών Αθηνών, υπήρξαν αντιαστικές – αντιδημοκρατικές, που είχαν σαν αιτία, όχι την αντίθεσή τους προς το γνήσιο δημοκρατικό πολίτευμα, – Αθηναϊκή Δημοκρατία – αλλά την εκτροπή της και την εξαχρείωση των ιδανικών της, με τη μετάλλαξή της σε δημαγωγία, σε νόθευση του πολιτεύματος, όπου, την πλειοψηφία του δήμου, την συμπάθεια του λαού, την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης, την κέρδιζαν οι δημεγέρται και οι δημαγωγοί με απατηλά μέσα, όπως κολακείες, υποσχέσεις και έναν άκρατο βερμπαλισμό.

Όλοι οι γίγαντες του πνεύματος και του συνόλου των ενδόξων προσωπικοτήτων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, κατέκριναν με δριμύτητα και καυτηρίασαν την αστικο-υλιστική αντίληψη της ζωής. Καταδίκασαν τη «Δημοκρατία» και αντιτάχθηκαν σ’ αυτήν, όχι σαν το γνήσιο ιδανικό πολίτευμα, αλλά στην αλλοίωσή του, στην εκτροπή του από την νομιμότητα, την αλλαγή πλεύσης, την εισαγωγή νέων ξένων στοιχείων στην αρχική ιδανική της μορφή και στα εκφυλιστικά φαινόμενα που παρουσίασε. Και η αλλοιωμένη «Αθηναϊκή Δημοκρατία» τους καταδίωξε και συχνά τους εξόντωσε. Ανεξίτηλο ηθικό, πολιτικό και δικαστικό στίγμα οι περιπτώσεις του Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Θουκυδίδη, Ξενοφώντος, Φωκίωνα, Φειδία, Πρωταγόρα, Κίμωνα, Θεμιστοκλή, Μιλτιάδη και άλλων.

Ο «χρυσούς αιώνας» της αρχαίας Αθήνας, στο μη υλιστικό πεδίο και στην μη υλιστική αντίληψη της ζωής, ήταν η σωτήρια αντίρροπη δύναμη υγείας στη νόσο του Αστισμού, μια μάχη που με επιτυχία έδωσε το Ελληνικό αθάνατο δημιουργικό πνεύμα εναντίον του, προσφέροντας στον βωμό της Ιστορίας και της ανθρωπότητος πολλά θύματα και μάρτυρες.

ΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ – ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΩΝ ΑΣΤΩΝ

Η κυριαρχία και η εξουσία του Αστού αρχίζει να εδραιώνεται, να ισχυροποιείται και να γίνεται καθεστώς, δύναμη, εξουσία και κράτος, να πραγματώνεται χρονολογικά, από την Αναγέννηση και πέρα. Από τότε, η ανθρωπότητα πορεύεται αργά μεν αλλά σταθερά προς τη γενική αστοποίησή της. Η Αναγέννηση ανοίγει το δρόμο δυναμικά και ελευθερώνει τις δυνάμεις των Αστών με πέντε μεγάλες αστικές επαναστάσεις:

1.  ΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΑΓΓΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1688

Τότε λόρδοι και κοινοβούλιο, (= γαιοκτήμονες και αστοί) καθαίρεσαν τον μη αστό (γι’ αυτό και καθολικό το θρήσκευμα) βασιλέα Ιάκωβο και στη θέση του τοποθέτησαν το Γουλιέλμο της Οράγγης. Το έργο τους συμπληρώθηκε το 1714, όταν σκοπίμως τοποθέτησαν στο θρόνο ένα μη – ικανό και μη – Άγγλο βασιλέα, το Γερμανό Γεώργιο Α΄ του Αννόβερου. Με τη δυναστεία του η Βρετανία διαμορφώθηκε οριστικώς σε «εστεμμένη δημοκρατία». Οι Άγγλοι είχαν εφεύρει μαζί με τη βιομηχανία και την κοινοβουλευτική διακυβέρνηση. Η συνέλευση του Ουέστμινστερ έγινε η μητέρα όλων των κοινοβουλίων του κόσμου.

2.  ΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1776

Με τη «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας» και το Σύνταγμα των ΗΠΑ, διατύπωσε την ιδεολογία των Αστών.

3.  ΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1789

Τη Γαλλική του 1789 που έφερε αυτήν την ιδεολογία στην Ευρώπη σαν κάλυμμα της εξορμήσεως για την αστοποίηση της Γηραιάς Ηπείρου.

4.  ΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1917

  Αυτή ξεκίνησε σαν ορθόδοξη φιλελεύθερη επανάσταση, που ανάτρεψε τον ετοιμόρροπο τσαρισμό (Φεβρουάριος 1917) και προσέδωσε στον εαυτό σοσιαλίζουσα απόχρωση (Κερένσκι). Επακολούθησε το πραξικόπημα των μπολσεβίκων του Λένιν (Οκτώβριος 1917) που ματαίωσε τον εκδημοκρατισμό της Ρωσίας για να πραγματοποιήσει την αστοποίησή της (εκβιομηχάνιση, οικονομική ανάπτυξη, παραμερισμός των παραδοσιακών ιθυνουσών τάξεων, κλπ) με νέες μεθόδους που δεν ήσαν πλέον αντιγραφή των δυτικών, αλλά προσιδίαζαν στις ειδικές συνθήκες της απέραντης ευρασιατικής αυτοκρατορίας.

Η αστοποίηση αυτού του ιδιόμορφου χώρου σκόνταφτε σε ισχυρά εμπόδια, που η αδύναμη ρωσική αστική τάξη δεν μπορούσε να υπερνικήσει με τις κανονικές «δημοκρατικές» διαδικασίες που εφάρμοζε  η φιλελεύθερη Δύση. Τέτοιες δυνάμεις ήσαν οι ευγενείς, οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, η εκκλησία, η ισχυρή παλαιοχριστιανική (ορθόδοξη) παράδοση, τα κινήματα εθνικής απελευθερώσεως των λαών, που ήσαν υπόδουλοι στους Ρώσους. Γι’ αυτό επελέγη ένας διαφορετικός δρόμος προς την αστοποίηση: ο ολοκληρωτικός, με την κυρίαρχη τάξη των Αστών, οργανωμένη σ’ ένα δικό της συλλογικό όργανο (το κόμμα, που αποτελεί είδος πανίσχυρου σωματείου). Αυτό κατέχει όλη την εξουσία, τόσο την πολιτική, όσο και την οικονομική (το κράτος – ιδιοκτήτη) όπως και κάθε άλλη και την ασκεί μονίμως κατά τρόπον απόλυτο και ανεξέλεγκτο. Έτσι γεννήθηκε ο αστικός ολοκληρωτισμός με αρχιτέκτονά του τον Λένιν. Η ΕΣΣΔ έχει:

·           Αστική ιδεολογία   =   οικονομισμός.

·               Αστικές επιδιώξεις = οικονομική ανάπτυξη, «για να φθάσουμε την Αμερική».

·               Αστικούς στόχους = ομοιομορφοποιητικός επεκτατικός οικουμενισμός.

·               Απλώς εκεί, οι ιθύνοντες αστοί (νομενκλατούρα) αντί να δρουν ατομικώς (ιδιωτική πρωτοβουλία στο οικονομικό και «δημοκρατία» στο πολιτικό πεδίο) δρουν συλλογικώς (κρατικισμός και μονοκομματικός ολοκληρωτισμός αντιστοίχως).

5.  ΤΗΝ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1911-1949

Άρχισε κι αυτή σαν καθαρόαιμη αστική με το Σουν – Γιατ – Σεν, που ανάτρεψε τη μοναρχία και εγκατάστησε τη φιλελεύθερη «δημοκρατία» (1911). Όπως και στη Ρωσία έτσι κι εδώ, για τους ίδιους λόγους, το πείραμα της μεταφυτεύσεως του Αστισμού, όχι μόνο στο οικονομικό, αλλά και στο πολιτικό πεδίο απέτυχε. Ακολούθησε η μακρά περίοδος της αναστατώσεως του εξωτερικού και του εμφυλίου πολέμου, που έληξε με την επικράτηση του Μάο – Τσε – Τουγκ (1949). Αυτός αποπειράθηκε πραγματικά να διαμορφώσει ένα μη αστικό σύστημα (κοινόβια, πολιτιστική επανάσταση, αντιδυτισμός και αντισοβιετισμός) αλλά μετά το θάνατό του η χώρα μπήκε τελικώς στο δρόμο της με ολοκληρωτική μεθοδολογία αστοποιήσεώς της.

Με αυτές τις πέντε μεγάλες επαναστάσεις (που προκάλεσαν ή συνοδεύτηκαν και από πολλές άλλες μικρότερης σημασίας από οικουμενικής σκοπιάς) ο πλανήτης αστοποιήθηκε ολοκληρωτικά.

Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΟΥ

Η όψη που έχει σήμερα η ανθρωπότητα είναι η κατάληξη μιας πορείας, που άρχισε με την Αναγέννηση: της πορείας προς την καθολική αστοποίηση. Ο Αστισμός επικρατεί στην οικονομία, στην κοινωνική διάρθρωση, στην ιδεολογία, στο σύστημα αξιών, στην ηθική, στην πολιτική. Ο Αστός επιβάλλει σε παγκόσμια κλίμακα την κοσμοθεωρία και βιοθεωρία του, τη φιλοσοφία του, την αντίληψή του περί Πολιτείας.

Ο Αστός είναι η κεντρική φυσιογνωμία, ο προσδιοριστικός παράγοντας του σύγχρονου κόσμου, τον οποίο διαμόρφωσε κατ’ ομοίωσίν του. Τον στήριξε στην παραγωγή, στην τεχνολογία, στις θετικές επιστήμες, στις κερδοφόρες τέχνες, στις στατιστικές. Και του έδωσε τον αντίστοιχο «πολιτισμό» των υλιστικών αξιών.

Κορύφωση του βίου σ’ αυτόν τον «πολιτισμό» θεωρείται η επιτυχία με έννοια υλική: δηλαδή προβολή, δύναμη και κυρίως πλούτος.

Στις «δημοκρατίες» ο Αστός αποκτά την πολιτική του δύναμη, δια του πλούτου.

Και όπου ο Κομμουνισμός εφαρμόστηκε με αλλοιωμένη – όχι την ιδανική του μορφή –, ο αστός απόκτησε τον πλούτο (τα ποικίλα υλικά του προνόμια) δια της πολιτικής, δια του κόμματος.

Ο αείμνηστος κοινωνιολόγος Ευάγγελος Λεμπέσης (1904-1968), πρώην καθηγητής της Κοινωνιολογίας στην Πάντειο τότε Σχολή Πολιτικών Επιστημών – πιο γνωστός από την εξαίρετη πραγματεία του στην Εφημερίδα Ελλήνων Νομικών το 1941:

«Η τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω – εξέδωσε το 1963 το «Μύθος και Πραγματικότης της Αστικής Κοινωνίας», μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανάλυση.

Ο Λεμπέσης αντιμετωπίζει τον αστισμό από άλλη οπτική γωνία.

Προλογίζει το βιβλίο του με τα εξής:

«Εις την σειράν τριών ιστορικών κοινωνικών συστημάτων και πολιτικών καθεστώτων καταλαμβάνει σημαίνουσαν θέσιν ή επαναστατική ή κυριαρχική, ή δραματική και ή προβληματική φυσιογνωμία του αστού: επαναστατική υπό την φεουδαρχίαν, κυριαρχική εις την αστικήν κοινωνίαν, δραματική εις την συνδικαλιστικήν κοινωνίαν. Και τέλος προβληματική ως προς τον υπόλοιπον του βίου του».

Ο Λεμπέσης διαπιστώνει ότι διαμορφωμένη μεγαλοαστική τάξη δεν είχε ποτέ από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους η Ελλάδα, δεδομένου ότι (εκτός από τα Ιόνια νησιά) δεν είχε ποτέ «αριστοκρατία» ή «φεουδαρχία», που αποτέλεσαν ιστορικά τον καταλύτη για την εμπέδωση των οικονομικά ισχυρών κλειστών μεγαλοαστικών τάξεων στις μεσευρωπαϊκές κοινωνίες. Μόνο χαρακτηριστικά μεγαλοαστών είχαν κατά καιρούς από το 1830 και μετά, πολλοί Έλληνες και στην Ελλάδα, αλλά κυρίως στην διασπορά, ένα είδος πρόσκαιρου «κοινωνικού διαδρόμου», χωρίς ποτέ να εδραιωθούν ως «ανωτέρα τάξη», λόγω της κοινωνικής κινητικότητας που επικρατούσε πάντα στον τόπο μας.

Η άποψη αυτή του Λεμπέση δεν νομίζω ότι ευσταθεί. Είναι γνωστό πως τις βάσεις για την ανάπτυξη της αστικής τάξης στην Ελλάδα έθεσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στη συνέχεια, μετά την Επανάσταση του 1922, η τάξη αυτή δυναμώνει και σήμερα είναι μια τάξη κραταιά, με δύναμη κοινωνική, οικονομική, πολιτική.

Και συνεχίζει ο Λεμπέσης:

«Ο αστός επίστευσεν εις την ιδέαν, καθ’ ήν περιοριζόμενος εις τον οικονομικόν τομέα – κατά τας αστικάς αρετάς – θα διέθετεν εν ανάγκη χρήματα και παροχάς δια τους πολιτικούς και τους υπαλλήλους. Παρά ταύτα όμως, το φιλελεύθερον και δημοκρατικόν κράτος ουδέποτε έγινεν “ιδικόν του”. Διότι και μετά τον φιλελευθερισμό, το “σύγχρονον κράτος” περιήλθεν εις τρεις κραταιάς ολιγαρχίας: εις την κρατικήν γραφειοκρατίαν, εις τον μονοπωλιστικόν καπιταλισμόν και εις τον μονοπωλιστικόν συνδικαλισμόν – εκ των οποίων οι δύο πρώτοι ολιγαρχικοί παράγοντες προήλθον εκ των κόλπων της αστικής τάξεως – που υπεβίβασαν τον αστόν εις τον βαθμόν του μεσοαστού ή μικροαστού (Middle class) και προεβίβασαν εαυτούς εις “φεουδαρχίας”».

Σχετικά με τον “μονοπωλιστικό συνδικαλισμό” γράφει:

«Άλλος “πνευματικός” παράγων προς διάδοσιν του επαναστατικού πνεύματος εις τας εργατικάς μάζας είναι η ημιμάθεια των θεωρητικών, πολιτικών και συνδικαλιστικών στελεχών των εργατικών οργανώσεων πάσης φύσεως, αναμίκτου κοινωνικής προελεύσεως: από των αποφοίτων της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως μέχρι των αποφοίτων της μέσης ή ανωτέρας παιδείας. Αι αντικαπιταλιστικαί θεωρίαι της κοινωνικής επαναστάσεως ή των “συντηρητικών”, σοσιαλισμών, δημιουργήματα εξαιρετικών διανοιών, ασχέτως προς την ορθότητα ή την μη ορθότητά των, είναι πάντως δυσκόλως αφομοιώσιμοι ή εντελώς απροσπέλαστοι δια την διάνοιαν του μέσου όρου του ανειδίκευτου ανθρώπου και του ειδικευμένου εργάτου – επομένως, του μέσου όρου των “στελεχών” – τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν την σύγχρονον ανάπτυξιν των ειδικών επιστημών. Αλλά και ο φόρτος γνώσεων, που χρειάζεται δια τον σχηματισμόν σοβαρών γνωμών περί των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων, βάσει των ειδικών επιστημών, είναι, ακόμη και δια τους ειδικούς, λόγω του όγκου του, δυσθεώρητος. Αντί τούτου σχηματίζει σωρεία ατελών, προχείρων, αθεμελιώτων, ακατατοπίστων, επιπολαίων, εν μια λέξει ανευθύνων “γνωμών” και “απόψεων” προγραμμάτων και τακτικής, φορτισμένων με αξιολογικάς, παρορμητικάς και συναισθηματικάς κρίσεις και πλέγματα μειονεκτικότητος, δια των οποίων καθίσταται αδύνατος και ο ορθολογισμός και το ήθος έναντι της αντιπάλου κοινωνικής τάξεως και των συνδικαλιστικών οργανώσεων και εις τας περιπτώσεις εις τας οποίας δεν υπάρχει εκ προοιμίων κακή πίστις (η οποία όμως συνήθως πρυτανεύει εις τας διαπραγματεύσεις συνδικαλιστικών διεκδικήσεων). Αν εις αυτά προστεθή και η πατροπαράδοτος δυσπιστία των εργατικής προελεύσεως ηγετών και στελεχών προς τους ομόφρονάς των κατηρτισμένους επιστήμονας και διανοουμένους αστικής προελεύσεως και προστεθή επίσης και ο εναντίον των αρνητισμός και φόβος του ενδοταξικού ατομικού ανταγωνισμού, τα πράγματα περιπλέκονται όχι μόνον εσωτερικώς, αλλά και εξωτερικώς, δηλαδή εις τας σχέσεις μεταξύ ομοφρόνων ή ετεροφρόνων οργανώσεων. Το γνωστόν πάνθεον “προδοτών”, που δημιουργούν και συντηρούν εντός των κόλπων των αι αριστεραί οργανώσεις οφείλεται, κατά μέγα μέρος, εις τον ενδοταξικόν, ενδοπολιτικόν και ενδοσυνδικαλιστικόν ανταγωνισμόν μεταξύ ομοφρόνων ηγετών και στελεχών».      

ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Είναι φανερό ότι ο Αστός λίγο – πολύ ενυπάρχει μέσα στον καθένα μας. Ελάχιστοι άνθρωποι είναι εντελώς απαλλαγμένοι από την υλιστική ροπή. Αυτό είναι φυσικό, γιατί όλοι υποκείμεθα στις ανάγκες, στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης και στο νόμο της επιβίωσης.

Δούλοι αυτών των αναγκών, αυτού του ενστίκτου και αυτού του νόμου, υπήρχαν παντού και πάντοτε. Ακόμη και στις Εκκλησίες όλων των θρησκειών υπήρξαν και υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι κληρικοί που ενήργησαν σαν άνθρωποι της ύλης. Και οι καταχρήσεις τους υπήρξαν αιτίες πολλών αναταραχών, σπαραγμών, όπως π.χ. η εποχή του Βοργία, της Μεταρρύθμισης, κλπ.

Ο σωστός άνθρωπος όμως δεν γίνεται δούλος των αναγκών, δεν ανάγει το ένστικτο αυτοσυντηρήσεως σε Υπέρτατο Νόμο και δεν υποτάσσει τα πάντα στην επιδίωξή του για ατομική επιβίωση. Αυτά τα κάνει ο Αστός. Ο σωστός άνθρωπος μεριμνά να ικανοποιεί τις ανάγκες του, ώστε να μη στερείται τα απαραίτητα για τη ζωή, υπακούει στο ένστικτο αυτοσυντηρήσεως ως το όριο που του επιτρέπει η ανθρωπιά του και φροντίζει για την επιβίωσή του ως εκεί που αυτό δεν τον φέρνει σε σύγκρουση προς αξίες που θεωρεί υπέρτερες από έναν αριθμό ετών ατομικής του υπάρξεως.

Παλεύει λοιπόν, ο σωστός άνθρωπος εναντίον της υλιστικής του ροπής και δαμάζει. Όταν ο Κομφούκιος πήγε και βρήκε το Λάο – Τσε, αυτός του είπε: «Λυτρώσου από την αλαζονεία και την απληστία σου, από τους τρόπους του κόλακα και από την υπερβολική φιλοδοξία σου. Βλάπτουν το Πρόσωπό σου». Και στη Βουδιστική αίρεση Ζεν, υπάρχει ένα ποίημα που λέγεται «Το δάμασμα του Ταύρου» – ταύρος είναι η ζωϊκή φύση μας, ο υλισμός.

Η ΔΙΜΟΡΦΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΙΣΜΟΥ

Ο Αστός παρουσιάζεται με δύο κύριες μορφές: την κλασσική παραδοσιακή και τη γραφειοκρατική.

1.             Στην κλασσική του μορφή ο Αστός είναι ιδιώτης, δρα ατομικώς, και αναπτύσσει τη δραστηριότητά του στο οικονομικό κυρίως πεδίο. Πολιτικώς είναι «δημοκράτης» – φιλελεύθερος. Θέλει τη «δημοκρατία» και την επιβάλλει, επειδή μ’ αυτήν εκτοπίζει τους παλαιούς εξουσιαστές (ευγενείς, κληρικούς, στρατιωτικούς, διανοούμενους) και παίρνει τη θέση τους, σπάζοντας τα φράγματα της καταγωγής, του αξιώματος ή της μορφώσεως. Επίσης, επειδή με τη «δημοκρατία» έχει τους λιγότερους δυνατούς περιορισμούς και ελέγχους στη δράση του. Γι’ αυτό προτιμά τη «φιλελεύθερη» έκδοσή της. Σύνθημά του είναι η ελαχιστοποίηση του κράτους, που συνεπάγεται τη μεγιστοποίηση της δικής του δραστηριότητας και επιβολής.

2.             Στη «γραφειοκρατική» μορφή του, την στρεβλή (και όχι την ιδανική), την “κομμουνιστική”, την άσχετη με τις Μαρξιστικές Λενιστικές αρχές,  ο Αστός οργανώνεται σε αυστηρώς συγκροτημένη ξεχωριστή τάξη. Δρα συλλογικώς. Και αναπτύσσει τη δραστηριότητά του στο πολιτικό κυρίως πεδίο, οργανωμένος σ’ ένα (μοναδικό και κυρίαρχο) κόμμα (το Κ.Κ.). Είναι ολοκληρωτικός και κρατιστής. Το ολοκληρωτικό κράτος είναι κύριος των πάντων, ο γενικός, ανεξέλεγκτος ιδιοκτήτης της χώρας και των κατοίκων της. Ιδιοκτήτης όμως του κράτους – ιδιοκτήτη είναι δια του κόμματος η τάξη των γραφειοκρατών Αστών – η «νομενκλατούρα». Αυτή κατέχει μονίμως (χωρίς εναλλαγή) το κράτος. Το χρησιμοποιεί κατά την ανεξέλεγκτη (χωρίς ελέγχους, περιορισμούς και λογοδοσίες) βούλησή της. Έτσι κατέχει δι’ αυτού τα πάντα. Η αστική νομενκλατούρα, αποτελώντας την κομματική και κρατική γραφειοκρατία, επιβάλλει την ολοκληρωτική εξουσία της και μεταβάλλεται σε τάξη προνομιούχων. Είναι η τάξη των κατεχόντων, που δυναστεύει την τεράστια μάζα των  μη – κατεχόντων.

Ο Αστός επιβάλλεται με την κλασσική-φιλελεύθερη μορφή του, όπου του το επιτρέπουν οι συνθήκες. Όπου αυτές καθιστούν αδύνατη ή πολύ δύσκολη την ιδιωτική δραστηριότητα και ατομική επιβίωσή του, επιλέγει τη μορφή της συλλογικής – ολοκληρωτικής επιβολής του.

Έτσι ο Αστισμός είναι δίμορφος. Ανάλογα προς τις χωροχρονικές συνθήκες και τις δυνατότητές του προσλαμβάνει τη μορφή που του επιτρέπει να επικρατεί ευχερέστερα και να λειτουργεί αποδοτικότερα εδώ σαν ιδιωτικός, εκεί σαν συλλογικός αστισμός.

Ο πρώτος πολιτικώς εκφράζεται με τη «δημοκρατία». Ο δεύτερος, ο στρεβλός που αποκλίνει από τον ορθό, αυτόν που στην πράξη παραποιήθηκε από τον γνήσιο χαρακτήρα του, με τον ολοκληρωτισμό. Με αυτά τα δύο συστήματα και με όλες τις ενδιάμεσες παραλλαγές, αποχρώσεις και αποκλίσεις τους, ο Αστισμός κυριάρχησε στον πλανήτη.

Παρά τους διαφορετικούς μορφικούς τύπους τους, οι δύο Αστισμοί:

·           Πιστεύουν στο ίδιο «ιδεώδες»: την οικονομική μεγέθυνση.

·           Υπηρετούν τον ίδιο σκοπό: το κέρδος (φανερό ή κρυφό).

·               Κυριαρχούνται από τον ίδιο ανθρώπινο τύπο: τον            Αστό (ιδιωτικώς ή συλλογικώς δρώντα).

·               Έχουν το ίδιο βασικό οργανωτικό κύτταρο: τη μεγάλη επιχείρηση. Άλλοτε το ρόλο τέτοιου κυττάρου έπαιζαν η πατρυϊά, το γένος, η φυλή, η κοινότητα, η πόλη, η οικογένεια. Ο Αστισμός όμως σήμερα θεμελιώνεται στο δικό του κύτταρο: τη μεγάλη επιχείρηση.

Στα διεθνή οικονομικά μονοπώλια, τα οποία ρυθμίζουν τις τύχες δισεκατομμυρίων ανθρώπων.